Κίνημα Ανυπακοής στους Νόμους

Η συνέχεια εδώ.

Επεισόδιο 1ο: Ο Σωκράτης πίνει το κώνειο επειδή δεν θέλει να παρανομήσει. Τον παροτρύνουν να μην το πιεί. Να το σκάσει. Ο ίδιος λέει ότι οι νόμοι τον επισκέπτονται στον ύπνο του με τη μορφή ανθρώπων και του θέτουν αμείλικτα το ερώτημα της αμφισβήτησής τους. Παραμένει νομοταγής μέχρι το τέλος. Ξέρει ότι αδικείται. Παρόλα αυτά πεθαίνει.

Επεισόδιο 2ο: Η Αντιγόνη δεν υπακούει στο νόμο. Ο ηθικός νόμος είναι πάνω από τον τρέχοντα νόμο. Ο νόμος των ανθρώπων είναι άδικος και σκληρός. Δεν είναι φτιαγμένος από το Θεό. Δεν εμπνέει σεβασμό. Η Αντιγόνη τον αμφισβητεί. Τον παραβιάζει.

Δυο διαφορετικές στάσεις ζωής και φιλοσοφίας. Δυο διαφορετικές νοοτροπίες. Οι νόμοι με την επίσημη σφραγίδα του κράτους είναι αμφισβητήσιμοι; Ποιοι νομοθετούν; Εκφράζουν οι νόμοι το περί δικαίου αίσθημα; Εκφράζουν την πλειοψηφία ή πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ακόμη και την πιο ισχνή μειοψηφία; Τι συνέπειες έχει η εφαρμογή των νόμων; Τι συνέπειες έχει η ανυπακοή στους νόμους;

Ήταν κοινωνική απαίτηση η αποποινικοποίηση της μοιχείας και η νομιμοποίηση των εκτρώσεων. Ο νόμος άλλαξε ΜΕΤΑ την απαίτηση αυτή. Έτρεξε να προλάβει τις εξελίξεις. Προσαρμόστηκε ο ίδιος και όχι οι πολίτες. Αντί να διαμορφώσει ο ίδιος το πλαίσιο της «νομοταγούς» κοινωνικής συμπεριφοράς, κρίθηκε παρωχημένος και διαμορφώθηκε ο ίδιος ώστε να εκφράσει την πλειοψηφούσα άποψη.
Υπάρχει άραγε ένας ασφαλής μηχανισμός αλλαγής των νόμων; Είναι η λαϊκή αγανάκτηση αρκετή από μόνη της ώστε να δημιουργήσει ένα νέο σωστό νομοθετικό πλαίσιο; Η λαϊκή αγανάκτηση πώς μετριέται; Η «απαίτηση του κόσμου» σε ποιον «κόσμο» αναφέρεται; Πόσους αφορά; Πώς τους μετράμε;
Πού μπορεί να καταλήξει το κίνημα ανυπακοής στους νόμους που παρακολουθούμε να αναπτύσσεται τον τελευταίο καιρό; Ξέρουμε ότι όλες οι μεγάλες επαναστάσεις ξεκίνησαν ως «παράνομα κινήματα». Από «μεμονωμένα ατομικά» περιστατικά αντίδρασης που αργότερα γενικεύτηκαν. Αν δεν ήταν κάποιοι «ανυπάκουοι» τότε ακόμα θα είχαμε σκλάβους, ακόμα ο Γαλιλαίος θα ήταν ένοχος μιας και ακόμα ο Ήλιος θα γύριζε γύρω από τη Γη, και ακόμα θα κυβερνούσαν οι αυτοκράτορες.
Από την άλλη, αν δικαιολογούσαμε την ανυπακοή στους νόμους, τότε θα επικρατούσε το δίκαιο του ισχυρού, ο καθένας ασύδοτα θα επικαλούνταν το δικό του προσωπικό δίκιο και κάθε στιγμή θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο υπάρχων νόμος δεν τον εκφράζει και γι αυτό τον παραβιάζει. Θα μπορούσε μάλιστα να φέρει προς υπεράσπισή του και ομοϊδεάτες. Να μετατρέψει τη δική του παρανομία σε «κοινωνική απαίτηση», έστω μιας μειοψηφίας.
Με τη δημοκρατία λύνεται το πρόβλημα; Τα κόμματα εκφράζουν τους πολίτες; Νομοθετούν τα δυο βασικά κόμματα που συνήθως κερδίζουν τις εκλογές. «Η πλειοψηφία». Είναι δυνατό να ανατραπεί ένας νόμος από την άποψη ή την απαίτηση της μειοψηφίας; Ακόμα και στην επιστήμη; Είναι άραγε η αλήθεια «πλειοψηφική»; Και πώς θα μετρήσει κανείς το πλήθος; Θα αναλάβουν οι στατιστικολόγοι; Τα γκάλοπ;
Ένα εύλογο ερώτημα είναι, βέβαια, πώς είναι δυνατό η «επικρατούσα άποψη» να μην εκφράζεται από τα κόμματα της εξουσίας και αυτά να συνεχίζουν να διατηρούν τον χαρακτήρα τους ως κόμματα πλειοψηφικά μετά από εκλογές!
Τι κατάσταση επικρατεί τώρα στη χώρα μας; Οι νόμοι έχουν περιπέσει σε πλήρη ανυποληψία. Νόμοι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα των ισχυρών. Νόμοι με «παραθυράκια» που γίνονται βορρά στα χέρια επιτήδειων δικηγόρων, που καταπατώνται καταρχάς από το ίδιο το κράτος. Ζούμε την πλήρη και μη αναστρέψιμη φάση της απόλυτης απώλειας εμπιστοσύνης στους νόμους. Γιατί νομοθετήθηκαν από ανθρώπους, γιατί περιέχουν όλες τις ανθρώπινες «αδυναμίες», όλες τις κυβερνητικές «ατυχείς» στιγμές, όλες τις αυθαιρεσίες. Όλοι οι νόμοι βέβαια δεν είναι για πέταμα. Αλλά οτιδήποτε είναι για πέταμα θέλει να αποκτήσει την αίγλη του περιβλήματος της «νομιμοποίησης». Ακόμη χειρότερη είναι η διαπίστωση ότι το ίδιο το κράτος που είναι υπεύθυνο για την πιστή εφαρμογή των νόμων (είτε άδικων είτε δίκαιων) είναι αυτό που μας έχει δείξει ότι δεν τους εφαρμόζει. Για να βρεις το δίκιο σου χρειάζεσαι κι άλλους νόμους ώστε να απαιτήσεις από το κράτος να εφαρμόσει τους νόμους που νομοθέτησε!!! Ζούμε πια σε μια «δικαστική δημοκρατία».
Κι ενώ οι νόμοι μοιάζουν σε τέτοιες περιπτώσεις να αποτελούν το καταφύγιο των αδικημένων και των κατατρεγμένων από την ίδια την εξουσία και την αυθαιρεσία του κάθε ισχυρού, αναπτύσσεται το κίνημα της ανυπακοής στους νόμους καθιστώντας τους κουρελόχαρτα. Επιλέγουμε νόμους που απλά μας εξυπηρετούν κατά το δοκούν. Πέφτουμε έτσι βέβαια σε αλλεπάλληλες αδιέξοδες ατραπούς. Και πάντα επικαλούμαστε την «κοινωνική δικαιοσύνη».

Σταχυολογώ περιπτώσεις:
«Δεν πληρώνω ΕΡΤ γιατί δεν μου αρέσει το πρόγραμμά της».
«Δεν πληρώνω διόδια στην Αθήνα για δρόμους που θα φτιαχτούν στα Ιωάννινα».
«Δεν πληρώνω στα αστικά λεωφορεία γιατί είναι ακριβό το εισιτήριο».
«Δεν πληρώνω καθηγητές στα δημόσια σχολεία αφού τα μαθαίνω στο φροντιστήριο».
«Δεν πληρώνω γιατρούς στα δημόσια νοσοκομεία, αφού πάω σε ιδιώτες γιατρούς».
«Δεν πληρώνω φόρους για έργα που δεν έγιναν ακόμα».
«Δεν πληρώνω τέλη κυκλοφορίας γιατί είναι φοροεισπρακτικό μέτρο».
«Δεν πληρώνω τέλη κυκλοφορίας γιατί δεν κάνω πολλά χιλιόμετρα».
«Δεν πληρώνω για τις οπτικές ίνες του ΟΤΕ αφού χρησιμοποιώ μόνο κινητό τηλέφωνο».
«Δεν πληρώνω τα δάνειά μου γιατί είναι τοκογλυφικοί οι όροι».
«Δεν πληρώνω το πρόστιμο για το κάπνισμα γιατί είναι άδικο το μέτρο».
«Δεν πληρώνω στα εστιατόρια γιατί οι τιμές είναι εξωφρενικές».
«Δεν πληρώνω δημοτικά τέλη γιατί δεν μου αρέσουν οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει ο δήμος».

«Στη Γερμανία δεν γίνονται αυτά».

«Θα γίνει εδώ… Τυνησία».

Όλες οι παραπάνω περιπτώσεις έχουν να κάνουν βέβαια με το χρήμα. Είναι σταχυολογημένες φράσεις από το ίντερνετ διαφόρων αγανακτισμένων (για ποικίλους λόγους) πολιτών που δηλώνουν τους λόγους που «δεν πληρώνουν».

Για κάθε ένα επιχείρημα μπορεί κανείς να αντιτάξει πλήθος αντεπιχειρημάτων. Και βέβαια έχω άποψη, όπως και ο καθένας. Το ζήτημα δεν είναι η μεμονωμένη δική μου αντίληψη για τα πράγματα. Η ίδια πράξη άρνησης πληρωμής και εν τέλει ανυπακοής στους νόμους, μπορεί να θεωρηθεί επαναστατική, ανώριμη, ιδιοτελής, δημαγωγική, δημοκρατική, φασιστική κλπ. Αναλόγως από την οπτική γωνία του καθενός. Και μόνο όμως που η οπτική γωνία του καθενός είναι διαφορετική από την οπτική γωνία του άλλου, τότε σίγουρα το περί δικαίου αίσθημα παύει να είναι απόλυτο και συρρικνώνεται σε ψηφίδα μέσα σε ένα μωσαϊκό αιτημάτων.

Το σίγουρο είναι ότι η υπακοή στους νόμους προβλημάτισε και τον Πλάτωνα και τον Σοφοκλή.